متن درس پنجم
الدَّرْسُ الْخَامِسُ
هذا خَلْقُ اللهِ (لقمان: ۱۱)
الْغَوَّاصُونَ الَّذِينَ ذَهَبوا إلى أعماقِ الْمُحيط ليلاً، شاهدوا مِئَاتِ الْمَصَابِيحِ الْمُلَوَّنَةِ الَّتِي يَنبَعِثُ ضَوؤُها مِنَ الْأَسماكِ الْمُضِيئَةِ، وَ تُحَوِّلُ ظَلامَ الْبَحْرِ إلى نهارٍ مُضِيءٍ يَسْتَطِيعُ فِيهِ الْغَوّاصونَ الْتِقَاطَ صُوَرٍ في أَواءِ هَذِهِ الْأَسماكِ.
اكْتَشَفَ الْعُلَمَاءُ أَنَّ هَذِهِ الْأَصْوَاءَ تَنبَعِثُ مِن نَوعِ مِنَ البكتيريا المُضيئةِ التي تَعيشُ تَحتَ عُيونِ تِلْكَ الْأَسماكِ.
هَل يُمكِنُ أَن يَسْتَفِيدَ الْبَشَرُ يَوماً مِنْ تِلْكَ الْمُعْجِزَةِ الْبَحْريَّةِ، وَ يَسْتَعِينَ بِالبكتيريا الْمُضِيئَةِ لِإِنارَةِ الْمُدْنِ؟
رُبَّما يَسْتَطِيعُ ذَلِكَ، لِأَنَّهُ مَنْ طَلَبَ شَيْئاً وَ جَدَّ وَجَدَ.»
إِنَّ لِسَانَ الْقِطْ سِلاحٌ طِبّيُّ دَائِمٌ لِأَنَّهُ مَملوءٌ بِغُدَدٍ تُفْرِزُ سَائِلاً مُطَهَّراً، فَيَلْعَقُ الْقِطُّ جُرْحَهُ عِدَّةَ مَرَّاتٍ حَتَّى يَلْتَنِمَ.
إِنَّ بَعضَ الطُّيُورِ وَ الْحَيَواناتِ تَعْرِفُ بِغَريزتها الأعشابَ الطَّبَيَّةَ وَ تَعلَمُ كَيفَ تَسْتَعْمِلُ الْعُشبَ الْمُنَاسِبَ لِلْوِقايَةِ مِنَ الْأَمْراضِ الْمُختَلِفَةِ وَ قَد دَلَّتْ هَذِهِ الْحَيَواناتُ الْإِنسانَ عَلَى الْخَواصّ الطَّبَيَّةِ لِكَثِيرِ مِنَ النَّباتات الْبَرِّيَّةِ وَغَيْرِها.
إِنَّ أَعْلَبَ الْحَيَوانات إضافَةً إِلَى امْتِلاكِها لِلُغَةِ خَاصَّةٍ بِهَا، تَمْلِكُ لُغَةً عَامَّةً تَستَطِيعُ مِنْ خِلالِها أَن تَتَفاهَمَ مَعَ بَعضِها ، فَلِلْغُرَابِ صَوتٌ يُحَذِّرُ بِهِ بَقِيَّةَ الْحَيَوَانَاتِ حَتَّى تَبْتَعِدَ سَرِيعاً عَنْ مِنطَقَةِ الْخَطَرِ، فَهُوَ بِمَنزِلَةِ جاسوس مِنْ جَواسيسِ الْغَابَةِ.
لِلْبَطَةِ غُدَّةٌ طَبيعيَّةٌ بِالْقُرْبِ مِنْ ذَنَبِها تَحتَوي زيتاً خاصاً تَنْشُرُهُ عَلَى جِسْمِها فَلَا يَتَأَثَرُ جِسْمُهَا بِالْمَاءِ.
تستطيع الحرباء أَنْ تُدير عينيها في اتجاهات مُختَلِفَةٍ دُونَ أَنْ تُحَرِّكَ رَأْسَها وَ هِيَ تَستَطِيعُ أَنْ تَرى فِي اتَّجَاهَيْنِ فِي وَقتٍ وَاحِدٍ.
لا تَتَحَرَّكُ عَيْنُ الْبُومَةِ، فَإِنَّها ثَابِتَةٌ، وَلَكِنَّها تُعَوِّضُ هَذَا النَّقَصَ بِتَحْرِيكِ رَأْسَها في كُلِّ جِهَةٍ وَ تَسْتَطِيعُ أَنْ تُديرَ رَأْسَها مِئَتَيْنِ وَ سَبْعِينَ دَرَجَةً دُونَ أَنْ تُحَرِّكَ جسمها.
پاسخ و معنی متن درس پنجم درس پنجم عربی دهم
این درس با عنوان **«هذا خَلْقُ اللهِ»** (این آفرینش خداست) به شگفتی‌های آفرینش در دنیای حیوانات می‌پردازد و ویژگی‌های منحصر به فرد برخی از حیوانات را بیان میکند.
## شگفتی‌های خلقت در حیوانات
### ۱. ماهی‌های نورانی
**«الْغَوَّاصُونَ الَّذِينَ ذَهَبوا إلى أعماقِ الْمُحيط ليلاً، شاهدوا مِئَاتِ الْمَصَابِيحِ الْمُلَوَّنَةِ الَّتِي يَنبَعِثُ ضَوؤُها مِنَ الْأَسماكِ الْمُضِيئَةِ...»**
* **ترجمه:** غواصانی که شبانه به عمق اقیانوس رفتند، **صدها** چراغ رنگی را دیدند که نورشان از **ماهی‌های نورانی** ساطع می‌شود و تاریکی دریا را به روزی روشن تبدیل میکند، به طوری که غواصان می‌توانند در پرتو نور این ماهی‌ها عکس بگیرند.
* **کشف علمی:** دانشمندان کشف کردند که این نورها از نوعی **باکتری نورانی** که زیر چشمان آن ماهی‌ها زندگی میکند، ساطع می‌شود.
* **نتیجه‌گیری:** **«مَنْ طَلَبَ شَيْئاً وَ جَدَّ وَجَدَ»** (هر کس چیزی را بخواهد و تلاش کند، می‌یابد.)
### ۲. زبان گربه
**«إِنَّ لِسَانَ الْقِطْ سِلاحٌ طِبّيُّ دَائِمٌ لِأَنَّهُ مَملوءٌ بِغُدَدٍ تُفْرِزُ سَائِلاً مُطَهَّراً، فَيَلْعَقُ الْقِطُّ جُرْحَهُ عِدَّةَ مَرَّاتٍ حَتَّى يَلْتَنِمَ.»**
* **ترجمه:** همانا زبان گربه، یک **سلاح پزشکی دائمی** است؛ زیرا پر از **غده‌هایی** است که یک **مایع ضدعفونی‌کننده (پاک‌کننده)** ترشح میکند، پس گربه چندین بار زخم خود را می‌لیسد تا **بهبود یابد**.
### ۳. گیاهان دارویی و حیوانات
**«إِنَّ بَعضَ الطُّيُورِ وَ الْحَيَواناتِ تَعْرِفُ بِغَريزتها الأعشابَ الطَّبَيَّةَ وَ تَعلَمُ كَيفَ تَسْتَعْمِلُ الْعُشبَ الْمُنَاسِبَ لِلْوِقايَةِ مِنَ الْأَمْراضِ الْمُختَلِفَةِ...»**
* **ترجمه:** به راستی برخی از پرندگان و حیوانات با **غریزه** خود گیاهان دارویی را می‌شناسند و می‌دانند که چگونه گیاه مناسب را برای **پیشگیری از بیماری‌های مختلف** به کار ببرند. این حیوانات حتی انسان را نیز به خواص دارویی بسیاری از گیاهان صحرایی و غیره راهنمایی کرده‌اند.
### ۴. زبان حیوانات و هشدار کلاغ
**«إِنَّ أَعْلَبَ الْحَيَوانات إضافَةً إِلَى امْتِلاكِها لِلُغَةِ خَاصَّةٍ بِهَا، تَمْلِكُ لُغَةً عَامَّةً تَستَطِيعُ مِنْ خِلالِها أَن تَتَفاهَمَ مَعَ بَعضِها ...»**
* **ترجمه:** علاوه بر اینکه بیشتر حیوانات **زبان خاص** خود را دارند، یک **زبان عمومی** هم دارند که از طریق آن می‌توانند با هم تفاهم (ارتباط) کنند. برای کلاغ، صدایی وجود دارد که با آن بقیهٔ حیوانات را **هشدار می‌دهد** تا سریع از منطقهٔ خطر **دور شوند**؛ پس کلاغ در جایگاه **جاسوسی از جاسوسان جنگل** است.
### ۵. راز پرهای اردک
**«لِلْبَطَةِ غُدَّةٌ طَبيعيَّةٌ بِالْقُرْبِ مِنْ ذَنَبِها تَحتَوي زيتاً خاصاً تَنْشُرُهُ عَلَى جِسْمِها فَلَا يَتَأَثَرُ جِسْمُهَا بِالْمَاءِ.»**
* **ترجمه:** اردک یک **غدهٔ طبیعی** نزدیک **دمش** دارد که حاوی **روغن خاصی** است و آن را بر بدن خود **پخش میکند**، پس بدن آن تحت تأثیر آب قرار نمی‌گیرد.
### ۶. چشم‌های آفتاب‌پرست و جغد
* **آفتاب‌پرست (حرباء):** **«تستطيع الحرباء أَنْ تُدير عينيها في اتجاهات مُختَلِفَةٍ دُونَ أَنْ تُحَرِّكَ رَأْسَها وَ هِيَ تَستَطِيعُ أَنْ تَرى فِي اتَّجَاهَيْنِ فِي وَقتٍ وَاحِدٍ.»**
* **ترجمه:** آفتاب‌پرست می‌تواند چشمان خود را در **جهت‌های مختلف** بچرخاند، **بی‌آنکه سرش را حرکت دهد**، و می‌تواند در **دو جهت همزمان** ببیند.
* **جغد (بُومَة):** **«لا تَتَحَرَّكُ عَيْنُ الْبُومَةِ، فَإِنَّها ثَابِتَةٌ، وَلَكِنَّها تُعَوِّضُ هَذَا النَّقَصَ بِتَحْرِيكِ رَأْسَها ...»**
* **ترجمه:** چشم جغد حرکت نمی‌کند، زیرا ثابت است، اما این نقص را با حرکت دادن سرش **جبران میکند**، و می‌تواند سر خود را **۲۷۰ درجه** بچرخاند، بی‌آنکه بدنش را حرکت دهد.
واژه نامه
المعجم:
مایع
سائل
باکتری
بكتيريا
دور شد
حَتَّى تَبْتَعِدَ: تا دور شود
ابْتَعَدَ
نور «جمع: أضواء»
ضوء
جغد
بوم / بومة
جهت
اتجاه
تاریکی
ظلام
تحت تأثير قرار گرفت
تَأَثَّرَ
چرخاند، اداره کرد
«أَنْ تُدیر که بچرخاند»
أدار
جبران کرد
گربه
لیسید
نورانی
پاک کننده
عَوَّضَ
قط
لَعِقَ
مضيء
مُطَهَّر
در بر دارد
حرکت کرد
پخش میکند
زخم
حرکت داد
تَحْتَوي
تَحَرَّكَ
تَنْشُرُ
جرح
حَرَّكَ
که ببیند
بهره برد
أَنْ يَسْتَفيد که بهره ببرد
افزون بر
گیاهان دارویی
«مفرد: عُشب طبي»
ترشح کرد
أن ترى
اسْتَفادَ
إضافةً إلى
أعشاب طبية
أفرز
پیشگیری
مالک شد فرمانروایی کرد
وقایة
مَلَكَ
تبدیل کرد
آفتاب پرست
حَوَّلَ
حرباء
بهبود یافت
حَتَّى يَلْتَئِمَ: تا بهبود یابد
عکس گرفتن
الْتَأَمَ
التقاط صور
می تواند = يقدِرُ
يَسْتَطيعُ
راهنمایی کرد
دَلَّ
مالکیت داشتن
امتلاك
از ... یاری می جوید
يَسْتَعِينُ به
بی آنکه
«دونَ أَنْ تُحَرِّكَ:
بی آنکه حرکت بدهد
دُونَ أَن
نورانی کردن
إنارة
فرستاده می شود
يَنْبَعثُ
دم «جمع: أذناب»
ذَنَب
خشکی زمینی
نباتات بَريَّةٌ: گیاهان صحرایی
بري
روغن «جمع: زيوت»
زيت
اردک
بط، بَطة
پاسخ و معنی واژه نامه درس پنجم عربی دهم
این واژه‌نامه، کلمات کلیدی و عبارات مهم درس **«هذا خَلْقُ اللهِ»** را که بیشتر به شگفتی‌های خلقت حیوانات مربوط است، در بر دارد.
| کلمهٔ عربی | معنی فارسی | نوع کلمه و توضیحات |
| :---: | :---: | :--- |
| **سَائِل** | مایع | اسم |
| **بَكتيريا** | باکتری | اسم |
| **ابْتَعَدَ** | دور شد | فعل ماضی (حَتَّى تَبْتَعَدَ: تا دور شود) |
| **ضَوء** | نور | اسم (جمع آن **أضواء** است) |
| **بُوم / بُومَة** | جغد | اسم |
| **اتجاه** | جهت | اسم |
| **ظَلام** | تاریکی | اسم |
| **تَأَثَّرَ** | تحت تأثیر قرار گرفت | فعل ماضی (باب تَفَعُّل) |
| **أَدارَ** | چرخاند، اداره کرد | فعل ماضی (أَنْ تُدیر: که بچرخاند) |
| **عَوَّضَ** | جبران کرد | فعل ماضی (باب فَعَّلَ) |
| **قِطّ** | گربه | اسم |
| **لَعِقَ** | لیسید | فعل ماضی |
| **مُضيء** | نورانی | اسم فاعل |
| **مُطَهَّر** | پاک کننده، ضدعفونی‌کننده | اسم مفعول |
| **تَحْتَوي** | در بر دارد | فعل مضارع (از باب تَفْعيل) |
| **تَحَرَّكَ** | حرکت کرد | فعل ماضی (باب تَفَعُّل) |
| **تَنْشُرُ** | پخش میکند | فعل مضارع |
| **جُرْح** | زخم | اسم |
| **حَرَّكَ** | حرکت داد | فعل ماضی (باب فَعَّلَ) |
| **أَنْ تَرى** | که ببینی | فعل مضارع منصوب |
| **اسْتَفادَ** | بهره برد | فعل ماضی (باب استفعال) |
| **إضافةً إلى** | افزون بر | قید |
| **أعشاب طبية** | گیاهان دارویی | ترکیب اسمی (مفرد: عُشب طبي) |
| **أَفْرَزَ** | ترشح کرد | فعل ماضی (باب إفعال) |
| **وقایة** | پیشگیری | مصدر |
| **مَلَكَ** | مالک شد، فرمانروایی کرد | فعل ماضی |
| **حَوَّلَ** | تبدیل کرد | فعل ماضی (باب فَعَّلَ) |
| **حرباء** | آفتاب‌پرست | اسم |
| **الْتَأَمَ** | بهبود یافت | فعل ماضی (حَتَّى يَلْتَئِمَ: تا بهبود یابد) |
| **التقاط صور** | عکس گرفتن | مصدر و مضاف‌الیه |
| **يَسْتَطيعُ** | می‌تواند | فعل مضارع (به معنی يقدِرُ) |
| **دَلَّ** | راهنمایی کرد | فعل ماضی |
| **امتلاك** | مالکیت داشتن | مصدر (باب افتعال) |
| **يَسْتَعِينُ بِـ** | از... یاری می‌جوید | فعل مضارع (باب استفعال) |
| **دُونَ أَن** | بی آنکه | حرف جر و حرف ناصبه |
| **إنارة** | نورانی کردن | مصدر (باب إفعال) |
| **يَنْبَعثُ** | فرستاده می‌شود | فعل مضارع (باب انفعال) |
| **ذَنَب** | دُم | اسم (جمع آن **أذناب** است) |
| **بَرِّيّ** | خشکی، زمینی | صفت نسبی (نباتات بَرِّيَّةٌ: گیاهان صحرایی) |
| **زيت** | روغن | اسم (جمع آن **زيوت** است) |
| **بط، بَطَة** | اردک | اسم |
**نکتهٔ مهم:** در این درس با فعل‌هایی از باب‌های مختلف مانند **أَفْرَزَ** (إفعال)، **حَوَّلَ** (تفعیل)، **تَأَثَّرَ** (تَفَعُّل)، **ابْتَعَدَ** (افتعال) و **اسْتَفادَ** (استفعال) آشنا می‌شوید که معنا و کاربرد فعل را تغییر می‌دهند.
تمرین ۱ (واقعیت و حقیقت)
عَيْنِ الْجُملَةَ الصَّحِيحَةَ وَ غَيْرَ الصَّحِيحَةِ حَسَبَ الْحَقِيقَةِ وَ الْواقِعِ.
١- لِلزَّرَافَةِ صَوتٌ يُحَذِّرُ الْحَيَواناتِ حَتَّى تَبْتَعِدَ عَنِ الْخَطَرِ.
٢- تُحَوِّلُ الْأَسْماكُ الْمُضِيئَةُ ظَلَامَ الْبَحْرِ إِلَى نَهَارٍ مُضِيءٍ.
٣- تَسْتَطِيعُ الْحِرباءُ أَنْ تُدِيرَ عَيْنَيْهَا فِي اتجاه واحد.
٤ - لِسانُ الْقِطْ مَملوءٌ بِغُدَدٍ تُفْرِزُ سَائِلاً مُطَهِّراً.
٥- لَا تَعيشُ حَيَوانات مائية في أعماق المحيط.
٦ - يَتَحَرَّكُ رَأْسُ الْبُومَةِ فِي اتِّجَاهِ وَاحِدٍ.
پاسخ و معنی تمرین ۱ درس پنجم عربی دهم
در این تمرین، باید درستی (صحيح) یا نادرستی (خطأ) جملات را بر اساس اطلاعات علمی و واقعیت‌های بیان شده در متن درس **«هذا خَلْقُ اللهِ»** مشخص کنید.
| شماره | جملهٔ عربی | ترجمه فارسی | پاسخ | دلیل (بر اساس متن درس) |
| :---: | :--- | :--- | :---: | :--- |
| 1 | **لِلزَّرَافَةِ صَوتٌ يُحَذِّرُ الْحَيَواناتِ حَتَّى تَبْتَعِدَ عَنِ الْخَطَرِ.** | زرافه صدایی دارد که با آن حیوانات را هشدار می‌دهد تا از خطر دور شوند. | **خطأ** | این ویژگی متعلق به **كلاغ (الْغُرَابُ)** است، نه زرافه. |
| 2 | **تُحَوِّلُ الْأَسْماكُ الْمُضِيئَةُ ظَلَامَ الْبَحْرِ إِلَى نَهَارٍ مُضِيءٍ.** | ماهی‌های نورانی تاریکی دریا را به روزی روشن تبدیل می‌کنند. | **صحیح** | متن درس: «تُحَوِّلُ ظَلامَ الْبَحْرِ إِلَى نَهَارٍ مُضِيءٍ». |
| 3 | **تَسْتَطِيعُ الْحِرباءُ أَنْ تُدِيرَ عَيْنَيْهَا فِي اتجاه واحد.** | آفتاب‌پرست می‌تواند چشمانش را در یک جهت بچرخاند. | **خطأ** | آفتاب‌پرست می‌تواند چشمانش را در **اتِّجاهات مُختَلِفَةٍ** (جهت‌های مختلف) بچرخاند و حتی در **دو جهت همزمان** ببیند. |
| 4 | **لِسانُ الْقِطْ مَملوءٌ بِغُدَدٍ تُفْرِزُ سَائِلاً مُطَهِّراً.** | زبان گربه پر از غده‌هایی است که یک مایع ضدعفونی‌کننده ترشح میکند. | **صحیح** | متن درس: «مَملوءٌ بِغُدَدٍ تُفْرِزُ سَائِلاً مُطَهَّراً». |
| 5 | **لَا تَعيشُ حَيَوانات مائية في أعماق المحيط.** | حیوانات آبی در اعماق اقیانوس زندگی نمی‌کنند. | **خطأ** | ماهی‌های نورانی دقیقاً در **أعماقِ الْمُحيط** (اعماق اقیانوس) دیده شدند. |
| 6 | **يَتَحَرَّكُ رَأْسُ الْبُومَةِ فِي اتِّجَاهِ وَاحِدٍ.** | سر جغد در یک جهت حرکت میکند. | **خطأ** | جغد سر خود را **مِئَتَيْنِ وَ سَبْعِينَ دَرَجَةً** (۲۷۰ درجه) می‌چرخاند و این حرکت تنها در یک جهت نیست. |
**نکتهٔ کلیدی:** این تمرین‌ها نیازمند دقت بالا در جزئیات ذکر شده در متن درس (مانند نوع حیوان، جهت حرکت، و میزان زاویه چرخش) هستند.
